Trudno było oczekiwać, że po 34 latach od pobytu Natalii LL w Nowym Jorku na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej zostaną tam jeszcze jakiekolwiek ślady jej trzymiesięcznej obecności. Mimo to w 2011 roku Karol Radziszewski postanowił wyruszyć w podróż do Ameryki, aby spotkać się z artystami i galerzystami, których tam wówczas poznała. Posiadając zaledwie kilka czarno-białych fotografii oraz wynotowane z opowieści Natalii nazwiska poznanych tam osób, Radziszewski odbył specjalną kwerendę, która stała się dla niego punktem wyjścia do poszukiwań paraleli pomiędzy swoimi i Natalii LL doświadczeniami artystycznymi.

Na wystawę, będącą pokłosiem tych spotkań, składają się dokumentacje wywiadów, między innymi z Vito Acconcim, Carolee Schneemann i Mariną Abramović, korespondencja mailowa z artystami oraz archiwalne zdjęcia z Ameryki. Całość tworzy nowy portret artystki, ważnej dla polskiej historii sztuki. „Ameryka nie jest na to gotowa” – słowa, które miał wypowiedzieć znany galerzysta Leo Castelli, oglądając prace Natalii, niekoniecznie dyskredytowały jej twórczość w oczach amerykańskiego odbiorcy. W istocie o jej pobycie tam, związanym z intensywnymi badaniami nad sztuką i próbą określenia własnej artystycznej pozycji, można by myśleć jako o zderzeniu dwóch całkowicie różnych od siebie światów. Z jednej strony – środowiska nowojorskiej bohemy, w której wciąż panował kult artysty – białego, heteroseksualnego celebryty. Z drugiej – stojącej z boku artystki z Europy, a konkretnie z państwa bloku socjalistycznego, gdzie uważano, że temat emancypacji kobiet został już dawno przepracowany i unormowany w ramach systemu. Jedna z najważniejszych prac Natalii LL z 1972 roku – Sztuka konsumpcyjna – zadawała kłam obydwu tym przekonaniom. Rozerotyzowane jedzenie banana czym innym było dla Amerykanów, czym innym dla obywateli PRL-u.

Co ciekawe – czas, który upłynął pomiędzy tymi dwiema podróżami, nie zniwelował różnic do końca. Historia Natalii LL była dla Karola Radziszewskiego szczególnie interesująca ze względu na zbieżność doświadczeń w proklamacji istotnych dla rodzimej sztuki zjawisk. Natalia była wówczas żywo zainteresowana mało znanym w Polsce dyskursem feministycznym w sztuce. Radziszewski zaś postrzegany jest jako jeden z najbardziej wyrazistych twórców podejmujących w swojej twór­czości wątki queerowe. W Ameryce obydwie te kwestie pojmowane były (i są) inaczej – o tym właśnie rozmawiał z artystami Radziszewski, poszukując tropów polskiej artystki. Film, na który składają się fragmenty tych wywiadów, jest specjalnym hommage dla Natalii LL, opowiedzianym nie wprost i pozbawionym pomnikowego charakteru. Jego zadaniem jest nie tyle rekonstrukcja pamięci o odbytej w 1977 roku podróży, co głębsze spojrzenie na reguły gry pozycjonującej artystów w świecie sztuki, zarówno wtedy, jak i dzisiaj.
Piotr Stasiowski

Karol Radziszewski (ur. 1980) – mieszka i pracuje w Warszawie. Absolwent tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych (Wydział Malarstwa). Zajmuje się różnymi dziedzinami sztuki, między innymi filmem, fotografią, performansem, tworzy instalacje oraz projekty interdyscyplinarne. Znany także jako kurator i wydawca nieregularnika „DIK Fagazin”. W swoich pracach odwołuje się do kultury masowej, korzystając z jej symbolów oraz stylistyki. Ważnym tematem jego prac jest rozmywająca się granica pomiędzy przestrzenią publiczną i prywatną. Często odwołuje się również do dokonań artystów drugiej połowy XX wieku, poszukując w ich pracach relacji do własnej twórczości. Interesuje go również moda, we współpracy z projektantami MARIOS stworzył projekt ubrań, opatrzonych konturowymi rysunkami.
W Polsce prace Karola Radziszewskiego prezentowane były w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowym w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Współczesnym Wrocław oraz Muzeum Sztuki w Łodzi. Za granicą można je było oglądać w New Museum w Nowym Jorku, Brukenthal National Museum w Sibiu w Rumunii, Kunsthalle Wien w Wiedniu, Cobra Museum w Amsterdamie. Pokazywano je także w ramach Prague Biennale, Biennale of Young Artists w Tallinie, New York Photo Festival, Biennale PERFORMA 13 w Nowym Jorku, 7. Göteborg Biennale, 4. i 15. Biennale Sztuki Mediów WRO.